Ochronna dróg oddechowych w wielu specjalizacjach, to niezwykle istotny punkt działu BHP. Środki ochronny dróg oddechowych należą do III kategorii środków ochrony indywidualnej, czyli kategorii chroniącej przed największymi zagrożeniami życia.

Środki BHP ochrony dróg oddechowych

Środki należące do grupy ochrony dróg oddechowych możemy podzielić na trzy podstawowe grupy:

Środki BHP izolujące

Środki BHP izolujące, to specjalistyczny sprzęt. Ich zadaniem jest odizolowanie od powietrza, które zawiera szkodliwe czynniki lub odizolowanie od powietrza pozbawionego dostatecznej ilości tlenu. Umożliwia dopływ powietrza ze źródła niezależnego.
Sprzęt izolacyjny dzielimy na dwie kategorie:
– sprzęt autonomiczny (aparaty regeneracyjne, butlowe);
– sprzęt stacjonarny (aparaty wężowe powietrza sprężonego).
Sprzęt izolacyjny chroni przed:
– wszelkimi zanieczyszczeniami o wysokim stężeniu,
– zanieczyszczeniami niezidentyfikowanymi – także biologicznymi,
– niedoborem tlenu.

Środki BHP oczyszczające

Środki BHP oczyszczające, to sprzęt mający za zadanie oczyszczenie powietrza. Jest wyposażony w specjalne pochłaniacze, filtry oraz filtro-pochłaniacze, które montuje się do odpowiednich masek i półmasek ochronnych, a także specjalnych hełmów i kapturów.
Sprzęt oczyszczający chroni przede wszystkim przed:
– czynnikami chemicznymi, do których należą różnego rodzaju pyły, gazy, mgły oraz dymy;
– czynnikami biologicznymi.

Środki BHP ucieczkowe

Środki BHP ucieczkowe, to sprzęt należący do ewakuacji ze strefy zagrożenia. Wykorzystuje się go tylko w nagłych przypadkach, gdy powinno się jak najszybciej opuścić strefę w której panuje skażone powietrze.

Rodzaje środków ochrony dróg oddechowych:

Ochronę dróg oddechowych możemy zapewnić poprzez zastosowanie takich środków jak:

• jednozmianowa półmaska filtrująca – zazwyczaj składają się głównie z materiału filtracyjnego. Zasłaniają one nos oraz usta. Są dostępne modele zarówno z zaworem wydechowym, jak i bez.
• półmaski wielokrotnego użytku – oprócz nosa i ust zakrywają również podbródek użytkownika. Wdychane powietrze przechodzi przez co najmniej jeden filtr lub więcej. Tutaj półmaska 3M z serii 6000 / 6200, to jedna z najczęściej polecanych w tej grupie środków ochrony dróg oddechowych.
• maski pełne tzw. cało-twarzowe – jak sama nazwa wskazuje zakrywają całą twarz – nos, usta, oczy, podbródek.

system z wymuszonym przepływem powietrza – polega na tym, że wdychane powietrze przechodzi przez specjalny wentylator z jednego lub kilku filtrów do półmaski, maski pełnej cało-twarzowej, kaptura lub do kasku osłony na twarz.

aparaty wężowe powietrza sprężonego – podłącza się do odpowiednich półmasek, masek całotwarzowych, kasków itp. sprzętów, które nadają się do instalacji sprężonego powietrza. Polega na tym, że sprzęt ochrony układu oddechowego jest zaopatrywany w świeże powietrze płynące z butli wypełnionej sprężonym powietrzem lub sprężarki.

Jakie oznakowanie powinny mieć półmaski ochronne?

Każda półmaska powinna zawierać takie oznaczenia jak:

• Nazwę i znak handlowy
• Typ wyrobu
• Numer oraz rok produkcji normy europejskiej
• Oznaczenie mówiące jakiego użycia jest dana półmaska – jednokrotnego (NR) czy wielokrotnego użycia (R)
• Symbol mówiący jakiej klasy ochronnej jest półmaska (FFP1, FFP2, FFP3).
  
  

Klasy półmasek filtrujących:

• FFP1 (klasa 1)

Klasa FFP1 to najniższy poziom ochrony – skuteczność filtracji wynosi 80%. Półmaski z oznaczeniem FFP1 stosowane są do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej toksyczności, dla których NDS≥2mg/m3 – o ile maksymalne stężenie ma do 4xNDS.

• FFP2 (klasa 2)

Klasa FFP2 to średni poziom ochrony – efektywność filtracji półmasek z oznaczeniem FFP2 wynosi 94%. Używane są do ochrony przed cząstkami ciekłymi oraz stałymi o niskiej i średniej toksyczności, dla których NDS≥0,05mg/m3 – o ile maksymalne stężenie wynosi do 10xNDS.

• FFP3 (klasa 3)

Klasa FFP3 to wysoki poziom ochrony – w tym przypadku skuteczność filtracji wynosi już 97%. Typ ten wykorzystywany jest do ochrony dróg oddechowych przed cząstkami ciekłymi oraz stałymi o wysokiej toksyczności, dla których NDS<0,05mg/m3 – o ile maksymalne stężenie wynosi do 20xNDS.

Półmaski filtrujące mogą posiadać również dodatkowe oznaczenia:

• S – półmaska z tym oznaczeniem dedykowana jest do filtracji jedynie stałych cząstek, takich jak dym lub pył.
• SL – takie oznaczenie znajdziemy na półmaskach przeznaczonych do filtracji cząstek stałych (dym, pył) oraz ciekłych np. mgła.
• D – oznacza dodatkowe wymaganie odpowiedniej pyłochłonności sprawdzane pyłem dolomitowym.
• C – to dodatkowe wymaganie odpowiedniej pyłochłonności sprawdzane pyłem węglowym.

Ochronne półmaski filtrujące nie posiadają znormalizowanego kodu koloru. Poza własnościami filtrującymi, niektóre z nich pochłaniają również substancje chemicznie, lecz tylko w stężeniach poniżej NDS oraz używane tylko do neutralizacji nieprzyjemnych zapachów.

Oznakowanie powinno być umieszczone na każdej półmasce ochronnej w widocznym miejscu oraz w trwały sposób.

Podział filtrów i pochłaniaczy wymiennych w półmaskach i maskach ochronnych:

Zarówno symbole literowe i kody koloru wykorzystywane są do oznaczania filtrów oraz pochłaniaczy, w zależności od ich przeznaczenia:

TYP	Kolor oznakowania filtra / pochłaniacza	Przeznaczenie
P	Biały	Pyły i aerozole ciekłe
A	Brązowy	Gazy i opary organiczne o temp. wrzenia powyżej 65°C
AX	Brązowy	Gazy i opary organiczne o temp. wrzenia poniżej 65°C
B	Szary	Gazy i opary nieorganiczne, z wyjątkiem tlenku węgla, np. chlor, siarkowodór
E	Żółty	Gazy i opary kwaśne, np. dwutlenek siarki
K	Zielony	Amoniak i organiczne pochodne amoniaku
SX	Fioletowy	Określone przez producenta substancje, tzw. pochłaniacz specjalny
NO	Niebieski	Tlenki azotu
Hg	Czerwony	Opary rtęci

 

Podział pochłaniaczy gazowych

• Klasa 1 – są to pochłaniacze o niskiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed parami lub gazami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1% (1.000 ppm)
• Klasa 2 – to z kolei pochłaniacze o średniej pojemności sorpcyjnej, stosowane do ochrony przed gazami lub parami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,5% (5.00 ppm)
• Klasa 3 – pochłaniacze o wysokiej pojemności sorpcyjnej, które już przeznaczone są do ochrony przed parami lub gazami o stężeniu objętościowym w powietrzu do 1% (10.000 ppm).
  
  

Podział filtrów

Skuteczność filtracji wyznacza się w stosunku do typowych aerozoli tj. mgły oleju parafinowego oraz chlorku sodu.

Elementy filtrujące dzieli się na trzy klasy ochronne:

• kolor żółty – klasa P1 – oznacza 80% skuteczność filtracji, stosowaną do ochrony przed stałymi cząstkami o niskiej toksyczności, dla których NDS ≥2mg/m3,
• kolor zielony – klasa P2 – informuje o 94% skuteczności filtracji, którą stosuje się do ochrony układu oddechowego przed stałymi i ciekłymi cząstkami o niskiej oraz średniej toksyczności dla których NDS ≥0,05mg/m3,
• kolor czerwony – Klasa P3 – sygnalizuje już o 99,95% skuteczności filtracji, stosowaną do ochrony przed zarówno stałymi jak i ciekłymi cząstkami o wysokiej toksyczności, dla których NDS <0,05mg/m3.

NP. AE1P2 – oznacza, że półmaska jest pochłaniaczem klasy 1, przeznaczona do gazów i oparów organicznych o temperaturze wrzenia powyżej 65°C (A) oraz gazy i opary kwaśne (E), połączona z filtrem (P2) klasy 2, sygnalizujące o 94% skuteczności filtracji, którą sosuje się do ochrony układu oddechowego przed stałymi i ciekłymi cząstkami o niskiej oraz średniej toksyczności dla których NDS ≥0,05mg/m3.

Najważniejszymi cechami półmasek ochronny jest to, aby miały odpowiednie parametry, takie jak np. pyłochłonność oraz opory przy oddychaniu. Półmaski, które oznaczone są literą D charakteryzują się wysoką pyłochłonnością. Ważne, aby półmaski były odpowiednio dopasowane do twarzy użytkownika, zapewniając również komfort użytkowania.

Dobieranie i użytkowanie sprzętu ochrony układu oddechowego

Odpowiednie dobranie oraz użytkowanie sprzętu przeznaczonego do ochrony układu oddechowego jest bardzo ważne i należy podchodzić do tego bardzo rozważnie.

Przed doborem odpowiedniego sprzętu należy skrupulatnie zidentyfikować zagrożenie – rozpoznać zanieczyszczenie powietrza z jakim będziemy mieli styczność oraz ustalić jego wpływ na organizm człowieka.

Środki ochrony układu oddechowego są przeznaczone do pracy ciągłej, która powinna być wykonywana w możliwie jak najkrótszym czasie. Czas używania sprzętu należy ustalić w oparciu o:

• dany rodzaj oraz typ używanego sprzętu,
• rodzaj wykonywanej pracy – czynności zawodowych,
• warunki klimatyczne,
• indywidualne predyspozycje użytkownika – wiek, płeć.

Należy wrócić uwagę także na to, aby także nie przesadzić w drugą stronę – z przesadnym doborem sprzętu do danego zagrożenia. Należy je odpowiednio dopasować do zagrożenia, nie zwiększając obciążenia ani dyskomfortu użytkowania osobie.

Co warto wiedzieć o półmaskach filtrujących?

Ochronne półmaski filtrujące powodują wzrost oporu wdechu, a im dłużej je używamy, tym jeszcze ciężej nam się oddycha, co spowodowane jest wchłoniętym pyłem. Niestety, podczas dłuższego użytkowania maski, nie tylko gorzej nam się oddycha, ale także półmaska zmniejsza swoje właściwości ochronne – podczas oddychania między częścią półmaski a twarzą (tzw. przestrzenią martwą) wzrasta dwutlenek węgla oraz para wodna, dlatego należy pamiętać o możliwie częstej wymianie masek.

Dobrą alternatywą tradycyjnych półmasek ochronnych są te wyposażone w jednokierunkowe zaworki wydechowe, które odpowiadają za cyrkulację gazów. Tego typu półmaski poprawiają także komfort użytkowania, więc tym bardziej warto zainwestować w tego typu maseczki.

Uwaga! W szczególności pamiętaj o bardzo dobrym dopasowaniu maseczki do kształtów i wymiaru twarzy. Półmaska aby była efektywna, musi bardzo dobrze przylegać do twarzy. Gdy pomiędzy twarzą, a półmaską będzie nawet małe niedoszczelnienie – może dojść do całkowitej utraty skuteczności filtracji. Sytuację tą może spowodować nawet zarost na twarzy użytkownika!